AMB

De antimilitarisme website

Domela Nieuwenhuis

Ferdinand Domela Nieuwenhuis @@@@Ferdinand Domela Nieuwenhuis (1846-1919) werd op 31 december 1846 in Amsterdam geboren. Zijn vader was predikant en hoogleraar aan het Evangelisch-Luthers Seminarium. Aan dit seminarie ging ook Ferdinand theologie studeren. Na@@zijn studie nam hij in 1870 in Harlingen het predikantsambt op zich.@@Naar aanleiding van de Frans-Duitse oorlog die in datzelfde jaar uitbrak, riep hij de bevolking van Harlingen op een ?Vredesbond? te stichten. Na korte tijd verliet hij Harlingen echter weer en werd predikant in Beverwijk (1871). Ondertussen was hij getrouwd en vader geworden van een zoon. Zijn vrouw stierf in 1872 bij de geboorte van hun tweede kind.@@Ook in Beverwijk bleef Domela Nieuwenhuis niet lang. In 1875 ging hij als predikant naar Den Haag. Hij trouwde opnieuw, maar na drie jaar stierf ook zijn tweede vrouw.@@Deze tegenslagen kenmerkte zijn persoonlijke leven.@@Hij bleef tot 1879@@werkzaam in Den Haag. In deze tijd groeide bij hem de onzekerheid over het geloof. Hij kreeg in zijn werk@@steeds vaker te maken met spanningen, tegenstrijdigheden en tradities, waardoor het predikantsambt hem niet meer@@bevredigde. Hij@@richtte zich steeds meer@@op sociale vraagstukken en raakte ervan overtuigd dat de kerk de mensen niet gelukkig kon maken. In zijn ogen konden de kerk en godsdienst in het algemeen niet voor een menswaardiger bestaan zorgen. Door dit alles ontwikkelde hij zich tot een overtuigd socialist en besloot@@uiteindelijk de kerk te verlaten. Hij gaf het predikantsambt op en zijn afscheidsrede, van@@7 juli 1879: ?Mijn afscheid van de kerk?,@@werd volop verspreidt. Domela Nieuwenhuis was van christen tot athe?st en socialist geworden.@@In de jaren die volgden schreef hij zogenaamde ?sociale brieven? onder andere voor de ?Werkmansbode?, het offici?le orgaan van het ?Algemeen Nederlandsch Werklieden Verbond? (ANWV). Domela richtte ook een eigen orgaan op: het blad ?Recht voor Allen? dat@@op 1 maart 1879@@voor het eerst verscheen.@@Domela Nieuwenhuis werd in korte tijd ??n van de voormannen van de socialistische beweging. In 1881 richtte hij de ?Sociaal-Democratische Bond? (SDB) op, waarvan hij tot 1887 secretaris bleef. Het blad ?Recht voor Allen? werd in 1884 aan de SDB overgedragen en tot 1898 bleef Domela Nieuwenhuis redacteur.@@Talloze artikelen, pamfletten en vertalingen verschenen in de loop der jaren@@van zijn hand.@@In 1880 trouwde hij opnieuw. Zijn vrouw overleed echter in 1884@@samen met hun twee maanden oude zoontje. Korte tijd daarna belandde hij vanwege majesteitsschennis in de gevangenis. In het aprilnummer van ?Recht voor Allen? in 1886 was namelijk een artikel verschenen, ondertekend door A. Boelens. De titel van het artikel luidde: ?De koning komt?. Het bewuste artikel werd als majesteitsschennis aangemerkt en men spande tegen Domela Nieuwenhuis een proces aan -hoewel hij het artikel niet zelf geschreven had. Hij nam als redacteur van het blad wel de verantwoordelijkheid op zich. Voor de rechtbank werd twee jaar gevangenisstraf ge?ist. In de tussentijd had hij de werkelijke auteur ontmoet, maar@@bleef@@toch bij zijn ingenomen standpunt. Zodoende volgde er in november 1886, in hoger beroep, een veroordeling van ??n jaar gevangenisstraf. Na een half jaar kreeg hij evenwel gratie en kon hij de gevangenis in Utrecht verlaten. Dit alles bracht enorm veel belangstelling met zich mee, vooral omdat veel mensen hem als een ?martelaar? begonnen te zien. Na zijn vrijlating nam hij de pen weer ter hand@@en hield veel lezingen.In 1888@@werd Domela Nieuwenhuis@@voor de SDB in de Tweede Kamer gekozen. Deze tijd in het parlement maakte diepe indruk op hem. Hij stelde daar@@herhaaldelijk zaken aan de orde die de belangen van het volk dienden. Gaandeweg raakte hij echter steeds meer teleurgesteld in parlementair werk. Dit@@werd vooral veroorzaakt door de hem vijandige omgeving en de grote onwil waarop hij iedere keer stuitte. Volgens hem beruste het parlementaire werk uitsluitend op macht. Zijn eigen doelstellingen werden niet verwezenlijkt. Op het socialistisch congres van 1889 sprak hij zich dan ook uit tegen het parlementarisme als middel tot de bevrijding van de arbeiders. In 1891 werd hij dan ook niet meer herkozen.@@Domela Nieuwenhuis spreekt bij een vergadering van de Vrije Socialisten Vereeniging@@@@Domela Nieuwenhuis ontwikkelde zich verder in anarchistische richting. Hij werd antiparlementari?r, stapt uit de SDB en hing het ?revolutionair of libertair communisme? aan, naar de idee?n van Peter Kropotkin. Domela Nieuwenhuis stelde dat de arbeidersbeweging diende te streven naar directe actie. Dienstweigering, algemene staking, enzovoort, moesten in plaats van het parlementaire werk komen. In de laatste jaren van zijn leven hield hij zich voornamelijk bezig met het propageren en uitdragen van de anarchistische idee?n. Vele artikelen en brochures verschenen van zijn hand, vooral in het nieuwe blad ?De Vrije Socialist?. Ondertussen was hij in 1891 voor de vierde maal getrouwd. Deze vrouw bleef tot zijn dood bij hem en werd zijn grote steun in deze jaren.@@@@Op 18 november 1919 stierf Ferdinand Domela Nieuwenhuis in Hilversum. Hij zou de geschiedenis ingaan als de apostel van de Nederlandse arbeidersbeweging. @@@@ @@ @@@@@@@@@@@@@@Oude brochures on-line via Het Humanistisch Archief (klik op de balk ‘Direct naar Beelddatabank’)Domela Nieuwenhuis als anti-militairist (1916 van Schermerhorn)